Istorija Petrovaradinske tvrđave, danas u svetu najpoznatije po održavanju EXIT festivala, potiče još iz vremena Rimskog carstva.
Petrovaradinska tvrđava nosi energiju razvoja naše civilizacije, ratnih osvajanja, vere, mitova i izgubljenih života onih koji su je gradili.
Sa svojih 112 hektara, Petrovaradinska tvrđava je drugo po veličini utvrđenje u Evropi, kao i jedno od najočuvanijih. Čine je Gornji i Donji grad, a njeno najveće obeležje je toranj sa satom, koji je ujedno i simbol Novog Sada. Sat je najposebniji po tome što velika kazaljka pokazuje sate, a mala minute, jer je lađarima na Dunavu, stražarima i vojničkim redovima bilo bitno da iz daleka vide sate. Satni mehanizam se i danas svakodnevno ručno navija, i zvoni na pune sate.
Stena na kojoj je izgrađena Tvrđava oduvek je imala izvanredan prirodni položaj, pa je utvrđeno da su prvi stanovnici Petrovaradinske stene bili još Neandertalci. Kako su se menjale istorijske prilike, menjali su se i oni koji su na njoj gradili – od Rimljana i Ugara, preko Turaka, do Austrijanaca. Smatra se da je prvo veće utvrđenje na Petrovaradinskoj steni izgrađeno za vreme ugarskog kralja Bele IV (Bela IV), u 13. veku, a kasnije, u 15. ulagano je u obnovu crkve, učvršćivanje bedema i glavne kule.
Petrovaradin je potom pao pod osmansku vlast, ali najveće promene došle su s austrijskom vlašću, sredinom 18. veka. Austrijski vojni inženjeri odlučili su da postojeću srednjevekovnu tvrđavu potpuno sruše, i započnu izgradnju savremenog utvrđenja.
Grad na steni, čvrst kao vera
Tvrđava kakvu danas poznajemo građena je gotovo 88 godina, uz duže ili kraće prekide. Kada je izgradnja završena, ovo utvrđenje je bilo praktično neosvojivo i važilo je za najjače u Habzburškom carstvu, pa je nazvano Gibraltar na Dunavu. Na njenu snagu ukazuje i prevod kovanice Petrovaradin – „grad na steni, čvrst kao vera“. Izgradnja takvog utvrđenja nije prošla bez velikih žrtava. Smatra se da je u periodima najintenzivnije izgradnje dnevno umiralo od 40 do 70 radnika.
Misterioznost Tvrđave ogleda se u njenom četvorospratnom podzemlju izgrađenom 70-ih godina 18. veka, koje je dugačko čak 16 kilometara. Bilo je namenjeno za smeštaj vojnika i skladištenje oružja. Danas brojni istraživači proučavaju ovaj lavirint, s ciljem da rasvetle legende i tajne petrovaradinskog podzemlja. Neke od njih su priče o skrivenom blagu Habzburgovaca, nemani, odnosno velikoj zmiji koja živi u podzemlju tvrđave, kao i o navodnom tajnom tunelu koji Tvrđavu povezuje s levom obalom Dunava.
Danas brojni istraživači proučavaju ovaj lavirint, s ciljem da rasvetle legende i tajne petrovaradinskog podzemlja.
Tvrđava je sredinom 20. veka u potpunosti demilitarizovana, 1951. godine prograšena istorijskim spomenikom, stavljena pod zaštitu države i ustupljena za civilnu upotrebu. Od tada do danas ona je jedno od glavnih obeležja cele Srbije, a pogotovo Novog Sada. Na njoj su Muzej i Arhiv Novog Sada, astronomska opservatorija, planetarijum, kao i Likovni krug – najveća neformalna kolonija umetnika na svetu. Tu su otvoreni i hoteli, kafići i restorani.
Petrovaradinska tvrđava je decenijama jedno od tradicionalnih i omiljenih mesta za druženje, zaljubljivanje, umetnost i kulturu. Već 20 godina, tokom održavanja EXIT festivala, Tvrđava je simbol perioda kada Novi Sad i cela Srbija postaju svet, kada se na njoj susreću ljudi s cele planete koji slave različitost, šire pozitivnu energiju i ljubav, uživaju u odličnoj muzici i stvaraju uspomene za ceo život.
Ovde, putem viruelne 3D ture, možete upoznati našu izuzetnu Petrovaradinsku tvrđavu pre dolaska na EXIT.
Tekst: Dijana Babić
